Ponistavanje rjesenja o nepotpunoj eksproprijaciji
PostPosted:Sat May 11, 2019 11:46 am
PONIŠTAVANjE RJEŠENjA O NEPOTPUNOJ EKSPROPRIJACIJI
Zakon o eksproprijaciji
čl. 36 i 37
Kada je na zemljištu ustanovljena služnost na osnovu utvrđenog opšteg interesa, o zahtjevu vlasnika nepokretnosti za poništavanje rješenja o eksproprijaciji ne odlučuje sud već organ uprave koji je donio rješenje o nepotpunoj eksproprijaciji i to po pravilima propisanim odredbama Zakona o eksproprijaciji.
Obrazloženje:
"Upravni postupak je pokrenut po zahtjevu tužioca od dana 04. oktobra 2013. godine, zasnovanom na članu 36. stav 1. ZE, za poništavanje rješenja od 2009. godine kojim je usvojen prijedlog opštine P. za nepotpunu eksproprijaciju i za njene potrebe u svrhu izgradnje potisnog cjevovoda od Fabrike za preradu vode K do Sabirnog bazena C, ustanovljena služnost na zemljištu označenom kao dio k.č. br.... (n.p....) u površini od 33 m2 i dio k.č. br.... (n.p....) u površini od 20 m2, upisane u zk. ul. br.... k.o. P., vlasništvo tužioca sa 1/1 dijela i pl. br.... k.o. P., posjed tužioca sa 1/1 dijela, stvarno i faktičko vlasništvo tužioca, u dužini od 35 m i prosječne širine 1,5 m.
Zaključkom organa od dana 31. jula 2014. godine, koji je donesen u ponovnom postupku, a u izvršenju rješenja tužene od 14. marta 2014. godine, odbačen je zahtjev tužioca zbog nenadležnosti, primjenom člana 23. stav 1. i 2. Zakona o opštem upravnom postupku ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj: 13/02, 87/07 i 50/10, u daljem tekstu: ZOUP), po kojem organ po službenoj dužnosti tokom cijelog postupka pazi na svoju stvarnu i mjesnu nadležnost, člana 17. stav 1. istog zakona prema kojem se stvarna nadležnost za rješavanje u upravnom postupku određuje po propisima kojim se uređuje određena upravna oblast ili kojim se određuje nadležnost pojedinih organa, odredbe člana 258. stav 1. ZSP po kojoj kada pravo služnosti izgubi razumnu svrhu, vlasnik poslužne stvari može zahtijevati da se ono ukine i odluku donosi sud, člana 36. stav 1. ZE koji propisuje da će se na zahtjev ranijeg vlasnika eksproprisane nepokretnosti pravosnažno rješenje o eksproprijaciji poništi, ako korisnik eksproprijacije u roku od tri godine od pravosnažnosti rješenja nije izvršio prema prirodi objekta znatnije radove na tom objektu i člana 37. stav 1. istog zakona, po kojem zahtjev za poništavanje rješenja o eksproprijaciji raniji vlasnik može podnijeti nakon isteka tri godine od pravosnažnosti rješenja, ako korisnik eksproprijacije nije izvršio znatnije radove. Isti je obrazložen stavom da se zahtjev za deeksproprijaciju može podnijeti samo u slučaju potpune eksproprijacije, ali ne i nepotpune eksproprijacije što je ovdje slučaj, jer se kod nepotpune eksproprijacije ne mijenja vlasništvo na nepokretnostima, pa da se ne primjenjuju odredbe ZE, nego odredbe ZSP kojim se reguliše ukidanje ustanovljene služnosti, a prema kojim o prestanku služnosti odlučuje sud. Osporenim aktom je prihvaćen stav prvostepenog organa i žalba odbijena. Presudom je odbijanjem tužbe, osporeni akt održan na pravnoj snazi.
Sporno je između stranaka da li se zahtjev iz člana 36. stav 1. ZE za poništavanje pravosnažnog rješenja o eksproprijaciji, pred organom uprave može postaviti samo ako se radi o potpunoj eksproprijaciji nepokretnosti ili i u slučaju nepotpune eksproprijacije zasnivanjem prava služnosti na zemljištu.
Polazeći od člana 2. ZE, koji definiše da je eksproprijacija oduzimanje ili ograničenje prava vlasništva na nepokretnostima uz pravičnu naknadu i odredbe člana 8. stav 1., kojom je definisana nepotpuna eksproprijacija, prema kojoj se eksproprijacijom može ustanoviti pored ostalog i služnost na zemljištu, te imajući u vidu opisane posljedice eksproprijacije, ovaj sud nalazi da nije moguće isključiti od primjene člana 36. stav 1. i člana 37. stav 1. i 2. ZE slučaj nepotpune eksproprijacije zasnivanjem prava služnosti na zemljištu, zbog čega nije prihvaćen stav da o zahtjevu za deeksproprijaciju odlučuje sud po pravilima koja propisuju odredbe ZSP. Taj zakon nije bio na snazi 2009. godine kada je doneseno rješenje o nepotpunoj eksproprijaciji, a i da jeste, ne reguliše činjeničnu i pravnu situaciju koja je u ovom slučaju.
U konkretnom slučaju je odlukom Vlade RS, broj:... od 24. avgusta 2009. godine, objavljenom u "Službenom glasniku Republike Srpske", broj: 80/09, utvrđen opšti interes za izgradnju navedenog potisnog cjevovoda u opštini P., te je određeno da se u te svrhe može pristupiti ustanovljenju služnosti na zemljištu u vlasništvu tužioca. Prvostepeni organ je rješenjem od 2009. godine usvojio prijedlog za nepotpunu eksproprijaciju i za potrebe opštine P. u svrhu izgradnje cjevovoda ustanovio služnost. Rješenje je postalo pravosnažno dana 04. januara 2010. godine.
Tužilac zahtjev za poništavanje pravosnažnog rješenja temelji na članu 36. stav 1. ZE. U tom članu se koriste riječi "raniji vlasnik", ali se izričito ne propisuje da se ne odnosi na nepotpunu eksproprijaciju. Uslovi za poništavanje pravosnažnog rješenja o eksproprijaciji propisani članovima 36. stav 1. i 37. stav 1. ZE su: da je postavljen zahtjev ranijeg vlasnika eksproprisane nepokretnosti za poništavanje pravosnažnog rješenja o eksproprijaciji, da korisnik eksproprijacije u roku od tri godine od pravosnažnosti rješenja nije izvršio prema prirodi objekta znatnije radove na objektu, da je zahtjev za poništavanje rješenja podnesen nakon isteka tri godine od pravosnažnosti rješenja. Kada se ima u vidu pravno dejstvo nepotpune eksproprijacije zasnivanjem prava služnosti kojom se ograničava pravo vlasništva na zemljištu, a korisniku dopušta korišćenje tuđeg zemljišta, u slučaju ispunjenja zakonom propisanih uslova, očigledno je postojanje interesa vlasnika nepokretnosti za podnošenje zahtjeva pred organom uprave koji je odlučio u prvom stepenu, za poništenje pravosnažnog rješenja o nepotpunoj eksproprijaciji. To nije u suprotnosti sa odredbama ZE. Ovaj sud cijeni da nema opravdanja stav organa i nižestepenog suda da o zahtjevu za poništavanje pravosnažnog rješenja o nepotpunoj eksproprijaciji odlučuje sud, jer to ne proizlazi iz odredbi Zakona o osnovnim svojinsko-pravnim odnosima ("Službeni list SFRJ", broj: 6/80 i 36/90, te "Službeni glasnik Republike Srpske", broj: 38/03), koji je bio na snazi u vrijeme nastanka pravnog odnosa, iz odredbi ZSP koji je sada na snazi, a niti iz odredbi ZE.
Prema tome, kada je utvrđen opšti interes i doneseno rješenje kojim je ustanovljena služnost na zemljištu, o zahtjevu vlasnika nepokretnosti podnesenom u smislu člana 36. stav 1. ZE, primjenom člana 37. stav 2. ZE odlučuje organ uprave koji je donio rješenje o nepotpunoj eksproprijaciji, po pravilima propisanim odredbama ZE, jer činjenica da je služnost na zemljištu ustanovljena na osnovu utvrđenog opšteg interesa ide u prilog analognoj primjeni odredbi ZE kod odlučivanja o tom zahtjevu.
Imajući u vidu da u upravnom postupku odlučne činjenice nisu raspravljene, jer je zahtjev tužioca za poništenje rješenja o nepotpunoj eksproprijaciji pogrešno odbačen zbog nenadležnosti, taj nedostatak treba otkloniti. Potrebno je u ponovnom postupku izvršiti uviđaj na licu mjesta i u prisustvu vještaka i stranaka, sa sigurnošću utvrditi odlučne činjenice za primjenu člana 36. stav 1. ZE, posebno da li su nakon isteka tri godine od dana pravosnažnosti rješenja o nepotpunoj eksproprijaciji prema prirodi objekta izvršeni znatniji radovi na izgradnji potisnog cjevovoda, nakon čega će upravni organ biti u mogućnosti o zahtjevu tužioca odlučiti u skladu sa odredbom člana 36. stav 1. ZE."
(Presuda Vrhovnog suda Republike Srpske, 11 0 U 016135 16 Uvp od 5.7.2018. godine)
Zakon o eksproprijaciji
čl. 36 i 37
Kada je na zemljištu ustanovljena služnost na osnovu utvrđenog opšteg interesa, o zahtjevu vlasnika nepokretnosti za poništavanje rješenja o eksproprijaciji ne odlučuje sud već organ uprave koji je donio rješenje o nepotpunoj eksproprijaciji i to po pravilima propisanim odredbama Zakona o eksproprijaciji.
Obrazloženje:
"Upravni postupak je pokrenut po zahtjevu tužioca od dana 04. oktobra 2013. godine, zasnovanom na članu 36. stav 1. ZE, za poništavanje rješenja od 2009. godine kojim je usvojen prijedlog opštine P. za nepotpunu eksproprijaciju i za njene potrebe u svrhu izgradnje potisnog cjevovoda od Fabrike za preradu vode K do Sabirnog bazena C, ustanovljena služnost na zemljištu označenom kao dio k.č. br.... (n.p....) u površini od 33 m2 i dio k.č. br.... (n.p....) u površini od 20 m2, upisane u zk. ul. br.... k.o. P., vlasništvo tužioca sa 1/1 dijela i pl. br.... k.o. P., posjed tužioca sa 1/1 dijela, stvarno i faktičko vlasništvo tužioca, u dužini od 35 m i prosječne širine 1,5 m.
Zaključkom organa od dana 31. jula 2014. godine, koji je donesen u ponovnom postupku, a u izvršenju rješenja tužene od 14. marta 2014. godine, odbačen je zahtjev tužioca zbog nenadležnosti, primjenom člana 23. stav 1. i 2. Zakona o opštem upravnom postupku ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj: 13/02, 87/07 i 50/10, u daljem tekstu: ZOUP), po kojem organ po službenoj dužnosti tokom cijelog postupka pazi na svoju stvarnu i mjesnu nadležnost, člana 17. stav 1. istog zakona prema kojem se stvarna nadležnost za rješavanje u upravnom postupku određuje po propisima kojim se uređuje određena upravna oblast ili kojim se određuje nadležnost pojedinih organa, odredbe člana 258. stav 1. ZSP po kojoj kada pravo služnosti izgubi razumnu svrhu, vlasnik poslužne stvari može zahtijevati da se ono ukine i odluku donosi sud, člana 36. stav 1. ZE koji propisuje da će se na zahtjev ranijeg vlasnika eksproprisane nepokretnosti pravosnažno rješenje o eksproprijaciji poništi, ako korisnik eksproprijacije u roku od tri godine od pravosnažnosti rješenja nije izvršio prema prirodi objekta znatnije radove na tom objektu i člana 37. stav 1. istog zakona, po kojem zahtjev za poništavanje rješenja o eksproprijaciji raniji vlasnik može podnijeti nakon isteka tri godine od pravosnažnosti rješenja, ako korisnik eksproprijacije nije izvršio znatnije radove. Isti je obrazložen stavom da se zahtjev za deeksproprijaciju može podnijeti samo u slučaju potpune eksproprijacije, ali ne i nepotpune eksproprijacije što je ovdje slučaj, jer se kod nepotpune eksproprijacije ne mijenja vlasništvo na nepokretnostima, pa da se ne primjenjuju odredbe ZE, nego odredbe ZSP kojim se reguliše ukidanje ustanovljene služnosti, a prema kojim o prestanku služnosti odlučuje sud. Osporenim aktom je prihvaćen stav prvostepenog organa i žalba odbijena. Presudom je odbijanjem tužbe, osporeni akt održan na pravnoj snazi.
Sporno je između stranaka da li se zahtjev iz člana 36. stav 1. ZE za poništavanje pravosnažnog rješenja o eksproprijaciji, pred organom uprave može postaviti samo ako se radi o potpunoj eksproprijaciji nepokretnosti ili i u slučaju nepotpune eksproprijacije zasnivanjem prava služnosti na zemljištu.
Polazeći od člana 2. ZE, koji definiše da je eksproprijacija oduzimanje ili ograničenje prava vlasništva na nepokretnostima uz pravičnu naknadu i odredbe člana 8. stav 1., kojom je definisana nepotpuna eksproprijacija, prema kojoj se eksproprijacijom može ustanoviti pored ostalog i služnost na zemljištu, te imajući u vidu opisane posljedice eksproprijacije, ovaj sud nalazi da nije moguće isključiti od primjene člana 36. stav 1. i člana 37. stav 1. i 2. ZE slučaj nepotpune eksproprijacije zasnivanjem prava služnosti na zemljištu, zbog čega nije prihvaćen stav da o zahtjevu za deeksproprijaciju odlučuje sud po pravilima koja propisuju odredbe ZSP. Taj zakon nije bio na snazi 2009. godine kada je doneseno rješenje o nepotpunoj eksproprijaciji, a i da jeste, ne reguliše činjeničnu i pravnu situaciju koja je u ovom slučaju.
U konkretnom slučaju je odlukom Vlade RS, broj:... od 24. avgusta 2009. godine, objavljenom u "Službenom glasniku Republike Srpske", broj: 80/09, utvrđen opšti interes za izgradnju navedenog potisnog cjevovoda u opštini P., te je određeno da se u te svrhe može pristupiti ustanovljenju služnosti na zemljištu u vlasništvu tužioca. Prvostepeni organ je rješenjem od 2009. godine usvojio prijedlog za nepotpunu eksproprijaciju i za potrebe opštine P. u svrhu izgradnje cjevovoda ustanovio služnost. Rješenje je postalo pravosnažno dana 04. januara 2010. godine.
Tužilac zahtjev za poništavanje pravosnažnog rješenja temelji na članu 36. stav 1. ZE. U tom članu se koriste riječi "raniji vlasnik", ali se izričito ne propisuje da se ne odnosi na nepotpunu eksproprijaciju. Uslovi za poništavanje pravosnažnog rješenja o eksproprijaciji propisani članovima 36. stav 1. i 37. stav 1. ZE su: da je postavljen zahtjev ranijeg vlasnika eksproprisane nepokretnosti za poništavanje pravosnažnog rješenja o eksproprijaciji, da korisnik eksproprijacije u roku od tri godine od pravosnažnosti rješenja nije izvršio prema prirodi objekta znatnije radove na objektu, da je zahtjev za poništavanje rješenja podnesen nakon isteka tri godine od pravosnažnosti rješenja. Kada se ima u vidu pravno dejstvo nepotpune eksproprijacije zasnivanjem prava služnosti kojom se ograničava pravo vlasništva na zemljištu, a korisniku dopušta korišćenje tuđeg zemljišta, u slučaju ispunjenja zakonom propisanih uslova, očigledno je postojanje interesa vlasnika nepokretnosti za podnošenje zahtjeva pred organom uprave koji je odlučio u prvom stepenu, za poništenje pravosnažnog rješenja o nepotpunoj eksproprijaciji. To nije u suprotnosti sa odredbama ZE. Ovaj sud cijeni da nema opravdanja stav organa i nižestepenog suda da o zahtjevu za poništavanje pravosnažnog rješenja o nepotpunoj eksproprijaciji odlučuje sud, jer to ne proizlazi iz odredbi Zakona o osnovnim svojinsko-pravnim odnosima ("Službeni list SFRJ", broj: 6/80 i 36/90, te "Službeni glasnik Republike Srpske", broj: 38/03), koji je bio na snazi u vrijeme nastanka pravnog odnosa, iz odredbi ZSP koji je sada na snazi, a niti iz odredbi ZE.
Prema tome, kada je utvrđen opšti interes i doneseno rješenje kojim je ustanovljena služnost na zemljištu, o zahtjevu vlasnika nepokretnosti podnesenom u smislu člana 36. stav 1. ZE, primjenom člana 37. stav 2. ZE odlučuje organ uprave koji je donio rješenje o nepotpunoj eksproprijaciji, po pravilima propisanim odredbama ZE, jer činjenica da je služnost na zemljištu ustanovljena na osnovu utvrđenog opšteg interesa ide u prilog analognoj primjeni odredbi ZE kod odlučivanja o tom zahtjevu.
Imajući u vidu da u upravnom postupku odlučne činjenice nisu raspravljene, jer je zahtjev tužioca za poništenje rješenja o nepotpunoj eksproprijaciji pogrešno odbačen zbog nenadležnosti, taj nedostatak treba otkloniti. Potrebno je u ponovnom postupku izvršiti uviđaj na licu mjesta i u prisustvu vještaka i stranaka, sa sigurnošću utvrditi odlučne činjenice za primjenu člana 36. stav 1. ZE, posebno da li su nakon isteka tri godine od dana pravosnažnosti rješenja o nepotpunoj eksproprijaciji prema prirodi objekta izvršeni znatniji radovi na izgradnji potisnog cjevovoda, nakon čega će upravni organ biti u mogućnosti o zahtjevu tužioca odlučiti u skladu sa odredbom člana 36. stav 1. ZE."
(Presuda Vrhovnog suda Republike Srpske, 11 0 U 016135 16 Uvp od 5.7.2018. godine)